SYNTETYZM Constantin Brâncuşi 1876-1957 Gaston Lachaise 1882-1935 Henry Moore 1898-1986 Barbara Hepworth 1903-1975 John Safer 1922 Szczególną odmianą nowoczesnego klasycyzmu był (i jest w dalszym ciągu) syntetyzm. Termin ten odnosi się przede wszystkim do twórczości Paula Gauguina, ale ma bezpośrednie odniesienie do twórczości Constantina Brancusiego, który w rzeźbach tworzonych ok. 1910 r. wyprzedził o pokolenie dokonania modernistów i zainspirował kolejne pokolenia rzeźbiarzy poruszających się na granicy figuratywizmu i abstrakcjonizmu. Chociaż w życiorysie Brancusiego są lata zdystansowanej współpracy (przy bliskich przyjaźniach) z dadaistami, w jego dorobku pojawiły się dzieła w rodzaju Niekończącej się kolumny (mające zresztą antyczne odniesienia), a duchowo bliski był holenderskiej grupie De Stijl, to jednak cała jego sztuka, z fenomenalnymi Ptakami w przestrzeni jest kongenialnym tłumaczeniem figuratywizmu na język czystej abstrakcji. Nie ma w historii sztuki drugiego przykładu dzieła abstrakcyjnego, które byłoby jednocześnie dziełem tak figuratywnym (chociaż oczywiście nie realistycznym). Doświadczenia Brancusiego z abstrahowaniem realnego obiektu stały się jedną z najpłodniejszych inspiracji we współczesnej sztuce, w której granica między realizmem figuratywnym a abstrakcjonizmem wydawała się nieprzekraczalna. Brancusi udowodnił - i to w wyjątkowo pięknej formie, że granicy tej nie ma. EKSPRESJONIZM FIGURATYWNY Henri Matisse 1869-1954 Wilhelm Lehmbruck 1881-1919 Jean Dubuffet 1901-1985 Jacob Epstein 1880-1959 Jacques Lipchitz 1891-1973 Alberto Giacometti 1901-1966 Pablo Serrano 1908-1985 Leonard Baskin 1922-2000 Manuel Neri 1930 Paul Thek 1933-1988 Ekspresjonizm jest (obok realizmu i symbolizmu) jedną z podstawowych postaw twórczych w całej historii sztuki, a ekspresjonizm modernistyczny rozwijający się od Van Gogha przez Ensora do Matisse'a, Kokoschki i Schielego jest jednym z głównych kierunków w sztuce współczesnej. Mimo to nie wydał on wielu znaczących dzieł rzeźbiarskich, chyba że do ekspresjonizmu zaliczyć dzieła symbolistów. Bardzo wczesnym i bardzo dojrzałym przykładem rzeźby ekspresjonistycznej jest seria Pleców Henri Matisse’a realizowana od 1906 do 1931 r. Jego prekurorstwo w rzeźbie nie dziwi, ponieważ Matisse wyprzedził swój czas również w dziedzienie malarstwa, na które wywarł wpływ większy niż wielu bardziej sławnych modernistów. Silnie akcentowane elementy ekspresjonistyczne obecne są w sztuce nowoczesnych klasycystów, przede wszystkim w twórczości Wilhelm Lehmbruck 1881-1919, którego rzeźby noszące wyraźne ślady sztuki gotyckiej w ostatnim okresie życia artysty naznaczone były coraz wyraźnym piętnem doświadczeń wojennych (był wojennym ratownikiemmedycznym) i osobistego losu zakończonego samobójstwem. Rozwój ekspresjonizmu figuratywnego określiły względy pozaartystyczne, ponieważ jego pierwsza faza stanowiła destrukcyjną interpretację tradycji klasycznej. Ta natomiast tradycja reprezentowana przez nowoczesnych klasycystów została zdeprecjonowana przez socrealizm i nazirealizm, co na wiele lat stłumiło jej siłę inspirującą. Dopiero powojenne "odrobienie lekcji" obowiązkowego ekspresjonizmu abstrakcjonistycznego wyzwoliło i znużenie nieartykułowanym chaosem tego nurtu wyzwoliło ponowne zainteresowanie ludzką postacią jako podstawą artystycznej wypowiedzi. Przykładem wybitnej sztuki ekspresjonistycznej jest rzeźba Albetro Giacomettiego, który przeszedł drogę od eksperymentów abstrakcjonizmu przez surrealizm aż do form przejmujących w swojej prostocie i kruchości. MODERNIZM Upłynęło sto lat od wejścia na scenę pokolenia pierwszych modernistów, dlatego można już spojrzeć na nie z dystansem i zrozumieniem. Kilkadziesiąt lat wstrząsów, jakie wywoływał modernizm w sztuce XX wieku przyniosło w sumie bardzo skromny dorobek jeśli chodzi o dzieła sztuki, ale wywarło ogromny wpływ na świadomość artystów i publiczności oraz na samo rozumienie istoty sztuki. Wpływ ten można oceniać entuzjastycznie lub skrajnie negatywnie. Faktem jest, że moderniści podjęli wysiłek badania rejonów, które wcześniej sztuce były niedostępne i gromadzenia doświadczeń, bez których sztuka współczesna – i tu właśnie jest różnica w ocenie – nie wzniosłaby się tak wysoko, albo nie upadła tak nisko. Nie wdając się w oceny trzeba odnotować, co który z najważniejszych kierunków wniósł nowego. KUBIZM Pablo Picasso 1881-1973 Julio González 1876-1942 David Smith 1906-1965 Joel Shapiro 1941 Kubizm wyrósł z doświadczeń Cezanne’a i próbował przedstawiś na płaszczyźnie trójwymiarową bryłą bez użycia renesansowej, iluzjonistycznej perspektywy zbieżnej. W tym znaczeniu nie wniósł, bo nie mógł wnieść niczego nowego do sztuki rzeźbiarskiej. Geometryzacja formy dokonana została przez nowoczesnych klasycystów na drodze bezpośredniej inspiracji dorobkiem Cezanne’a, a pojawiająca się w rzeźbie maniera „szatkowania” bryły czy jej rozbijania na składowe „kryształy” pozostanie wyłącznie estetyczną manierą. Kubiści stworzyli jednak metodę znacznie ważniejszą dla rozwoju sztuki współczesnej - przestrzenne collage montowane z pospolitych, „nieartystycznych” materiałów - z jednej strony uniezależniając artystyczną wartość dzieła od tworzywa, z drugiej zaś kwestionując mistyczną wyjątkowość dzieła sztuki. Dzieło sztuki miało w całej historii ludzkości specjalny status, wywodzący się prawdopodobnie z totemicznej, magicznej mentalności pierwotnego człowieka. Picasso rozpoczął, a dadaiści dokończyli proces desakralizacji dzieła sztuki otwierając drogę takim zjawiskom jak np. arte povera. FUTURYZM I DADAIZM Umberto Boccioni 1882-1916 Marcel Duchamp 1887-1968 Hans Arp 1886-1966 Max Ernst 1891-1976 Futuryzm i dadaizm, mimo ich wyodrębnienia w historii sztuki za sprawą działalności Marinettiego, łączy zarówno totalna negacja tradycji w sztuce jak i wspólny temat zainteresowań - ruch. Niewiele powstało rzeźbiarskich dzieł futurystycznych, ale rzeźba Boccioniego stanowi dzieło wyjątkowej urody i konsekwencji. Zastosowana przez artystę deformacja ma bardziej „techniczne” niż emocjonalne znaczenie, chociaż trudno oprzeć się wrażeniu, że anonimowa, sterylna postać biegnącego „robota” ma w sobie jakiś profetyczny ślad. Dla futurystów człowiek istniał tylko jako anonimowy składnik tłumu. Pierwszym dziełem trójwymiarowym przedstawiającym ruch było Koło rowerowe z 1913 r. Marcela Duchampa – dzieło dość naiwne, bo przedstawiające – zgodnie z nazwą - raczej koło rowerowe, niż jakikolwiek ruch. Jednak znaczenie Duchampa w historii sztuki wynika z czego innego. Jego kolejne dzieła, tzw. ready-mades, Suszarka z 1914 r. i (szczególnie) Fontanna z 1917 r. stanowią dla jednych kamienie milowe postępu, dla innych świadectwo definitywnego końca wielkiej sztuki. Niezależnie od intencji, Duchamp stworzył nimi kilka precedensów. Pierwszy to wyniesienie do rangi dzieła przedmiotu pospolitego, a więc desakralizacja sztuki. Desakralizacja niemal kompletna, ponieważ dziełem sztuki ogłoszono obiekt służący zaspokajaniu potrzeb fizjologicznych. Drugi do nadanie rangi dzieła przedmiotowi produkowanemu seryjnie, powtarzalnemu i wymienialnemu i – co najważniejsze – nie wymagającemu ani talentu ani warsztatu. Trzeci precedens to stworzenie dzieła przez mianowanie. Wbrew pozorom ready-mades Duchampa nie były pierwszymi działami konceptualnymi, ale otworzyły drogę dla wszelkich odmian konceptualizmu. W dziele konceptualnym liczy się nie obiekt, ale idea. Obiekt nie jest dziełem sztuki, a tylko jego ilustracją. Konceptualista nazywający szklankę z wodą dębem ani nie twierdzi, że szklanka jest dębem ani że jest ona dziełem sztuki. Pisuar (wg Duchampa) JEST dziełem sztuki. Szok wywołany gestem Duchampa zapewnił dadaizmowi szeroki oddźwięk społeczny (co nie dziwi) i krytyczny (co dziwi) i przyćmił problematykę innych nurtów modernizmu. Filozofia dadaizmu nie wyklucza powstawania dzieł sztuki wysokiej, ale z definicji obniża poprzeczkę wymagań zarówno wobec twórcy jak odbiorcy. Niewątpliwie ułatwia artystyczną konstatację stanów mentalnej i strukturalnej dekompozycji (które stają się stanami normalnymi), z czego zrobiono użytek w pop-arcie, ale daje się również wykorzystać jako dyskretna technika propagandowa, wypełniająca świadomość odbiorcy nieartykułowanym szumem informacyjnym. KONSTRUKTYWIZM NEOPLASTYCYZM Vladimir Tatlin 1885-1953 Naum Gabo 1890-1977 Katarzyna Kobro 1898-1951 Richard Lippold 1915-2002 Kenneth Snelson 1927 Konstruktywizm był skrajnie estetyzującym kierunkiem abstrakcjonistycznym tworzącym z najprostszych elementów (kwadrat, koło, trójkąt, linia prosta) dzieło oddziaływające na widza przez napięcia wynikające z relacji między tymi elementami. Istotą dzieła nie były więc same elementy, ale właśnie relacje między nimi, a istotą twórczości komponowanie, czyli konstruowanie dzieła - stąd wzieła się nawa kierunku. Tak sformułowane założenia definiują sztukę wyrafinowaną, wymagającą od odbiorcy specjalnego rodzaju wrażliwości (a więc elitarną). Jednak w okresie powstawania konstruktywizm wymagał również całkowitej zmiany wytworzonych przez stulecia nawyków rozumienia funkcji sztuki. Pod tym względem należał więc do tych nurtów sztuki nowoczesnej, które postulowały zerwanie z tradycją. Zupełnie inny problem rozwiązywali neoplastycyści związani przede wszystkim z holenderską grupą De Stijl. Istotę twórczości jej czołowych przedstawicieli Pieta Mondriana i Theo van Doesburga stanowiła podstawowa struktura rzeczywistości. Mondrian (od 1909 r. związany był z amsterdamskimi teozofami) traktował rzeczywistość jako nieograniczoną przestrzeń bez początku i bez końca, w której podstawowe żywioły organizowane są przez dwie przenikające się siły – reprezentowany przez pion element męski i poziomy element żeński. Dzieło sztuki może tylko próbować przedstawić wynik wzajemnego ścierania się tych dwóch elementów. W koncepcji van Doesburga nieskończona przestrzeń może być „skondensowana” w tworzonych przez artystę strukturach elementów – swoistych „pułapkach” - i te właśnie układy elementów stanowią temat jego obrazów. Ani Mondrian ani van Doesburg nie pozostawili istotnych prac rzeźbiarskich. Jedynym dziełem realizującym w praktyce teorie neoplastycyzmu jest zaprojektowany przez Gerrita Rietvelda w 1924 r. Schröder-Haus w Utrechcie, a jedyną czysto rzeźbiarską ich interpretacją są genialne w ich poetyckiej prostocie formy Katarzyny Kobro. I konstruktywizm i neoplastcyzm były kierunkami formalnie bardzo oszczędnymi - wręcz ascetycznymi. Takimi były również dzieła ich kontynuatorów, zawsze czyste, eleganckie, intelektualnie wyrafinowane. SURREALIZM Joan Miró 1893-1983 Salvador Dali 1904-1989 Surrealizm jest ze wszystkich nurtów modernizmu najbardziej schizofreniczny, a to nie ze względu na jego program, ale na własne, historyczne rozdwojenie jaźni. Jako kierunek artystyczny proklamujący zerwanie z wszelką tradycją, całkowitą wolność twórczą i prymat podświadomości wobec intelektu stanowił ciekawe i inspirujące doświadczenie. W odróżnieniu od dadaizmu negującego istnienie jakichkolwiek reguł, surrealizm uznawał ich istnienie, jednak uważał, że nie określa ich rozum lecz tkwiące głęboko w ludzkiej podświadomości popędy. Dlatego uważa się go za artystyczną interpretację freudyzmu. Również w odróżnieniu od dadaizmu surrealizm nie kwestionował znaczenia warsztatu, a wielu surrealistów było wybitnymi malarzami (w tradycyjnym znaczeniu). Jednak surrealizm, jak żaden inny kierunek uwikłany był w politykę, a związany z komunizmem i trockizmem „papież surrealistów” Andre Breton rozumiał wolność artystyczną dość jednostronnie i wyrzucał z grona surrealistów artystów (Dali, Giacometti), którzy naruszyli zasady artystycznej lub politycznej ortodoksji. Tym samym pozbawiał surrealizm możliwości rozwoju wykraczającego poza obrazowanie paradoksu. SOCREALIZM Wiera Muchina 1889-1953 Arno Breker 1900-1991 Josef Thorak 1889-1952 Na początku lat 30-tych XX wieku w komunistycznym Związku Radzieckim i w narodowosocjalistycznych Niemczech wprowadzono metodami administracyjno-policyjnymi nowy styl - socrealizm (emelenty socrealizmu są również obecne w twórczości włoskiej grupy Novecento, ale faszyzm nie zwalczał awangardy). Wspólną cechą wszystkich odmian socrealizmu było nawiązywanie do wielkiej tradycji klasycznej, kultywowanie wartości i postaw "państwowotwórczych" i monumentalizacja formy. Sformułowana w 1934 r. doktryna socrealizmu komunistycznego programowała sztukę "narodową w formie i socjalistyczną w treści", której głównym celem była mobilizacja społeczeństwa do intensywnej pracy i przewidywanej walki - w przypadku Związku Radzieckiego - o panowanie nad światem międzynarodowego proletariatu. W 1933 r. w Niemczech powstało kierowane przez Goebelsa Ministerstwo Oświaty i Propagandy, którego celem było "duchowe kształtowanie narodu, propaganda na rzecz państwa, kultury i gospodarki", oraz przygotowanie do walki o panowanie nad światem narodu (rasy) nadludzi i "kulturtraegerów". Przy wszystkich regionalnych i ideologicznych odmiennościach socrealizm miał jedną cechę wspólną - nie był realizmem, ponieważ nie przedstawiał jakiejkolwiek istniejącej rzeczywistości, ale w quasi-realistycznej konwencji ilustrował utopijną wizję społeczeństwa, które dopiero miało powstać - między innymi w wyniku edukacyjnego oddziaływania nowej sztuki. W zakresie formy socrealizm odwoływał się do tradycji sztuki antycznej w jej wydaniu mitologiczno-sakralnym (heroiczne fryzy greckiej światyni klasycznej) i imperianym (rzeźba i architektura cesarskiego Rzymu), odium spadło na wszystkie nurty nawiązujące do tej samej tradycji, a w odniesieniu do sztuki współczesnej przede wszystkim na nowoczesny klasycyzm, który do dnia dzisiejszego traktowany jest za przejaw mentalności "faszystowskiej". EKSPRESJONIZM ABSTRAKCJONISTYCZNY Willem De Kooning 1904-1997 Alexander Calder 1898-1976 Louise Nevelson 1899-1988 Isamu Noguchi 1904-1988 George Rickey 1907-2002 Louise Bourgeois 1911-2010 Jean Tinguely 1925-1991 James Rosati 1911-1988 Eduardo Chillida 1924-2002 John Chamberlain 1927 Clement Meadmore 1929-2005 Mark di Suvero 1933 Frank Stella 1936 Wprowadenie socrealizmu spowodowało ucieczkę niedobitków awangardy rosyjskiej (ok. 1500 artystów zmarło w łagrach lub zostało zabitych) do Niemiec i Francji, a wprowadzenie socrealizmu w Niemczech wywołało kolejną ucieczkę awangardystów najpierw z Niemiec do Francji, a potem do Stanów Zjednoczonych. Niemal cała światowa awangarda znalazła się na początku lat 40-tych w USA, częściowo zapuściła tam korzenie i wywarła wpływ na całą sztukę amerykańską. Dzięki temu modernistyczna awangarda mogła przeżyć drugą młodość i zdominować sztukę światową. Po zakończeniu wojny potępiony został socrealizm niemiecki, natomiast socrealizm radziecki rozwijał się nadal i z nastaniem zimnej wojny stał się ideologiczną i artystyczną etykietą oficjalnej sztuki bloku wschodniego. Stany Zjednoczone, światowe mocarstwo militarne i gospodarcze, ale w dziedzinie sztuki peryferia Europy, potrzebowało w wojnie ideologicznej artystycznego "oręża". Mogła nim być nowa sztuka, która byłaby przeciwieństwem imperialistycznego socrealizmu, ale jednocześnie nie byłaby prostym zapożyczeniem z dorobku europejskiej awangardy. To pilne zapotrzebowanie na nowy styl nie stworzyło samo przez się ekspresjonizmu abstrakcjonistycznego, bo w gruncie rzeczy stworzył go znacznie wcześniej Kandinksy. Jednak względy propagandowe i rynkowe wykreowały nowy symbol "sztuki wolności", w której nie było już miejsca na ekspresjonistyczny mistycyzm rosyjskiej awangardy. Miejsce to zajął "gest" - a-racjonalna, super-emocjonalna emanacja pierwotnej siły twórczej - taki nieokiełznany, galopujący po bezkresnej prerii mustang. W dziedzinie rzeźby bezpośrednim odpowiednikiem action-painting były dzieła Willema De Kooninga, jednego z czołowych amerykańskich abstrakcjonistów, ale do abstraksjonistycznego ekspresjonizmu zaliczyć można właściwie wszystko, co w ówczesnej i współczesnej sztuce w żaden sposób nie kojarzy się z figuratywizmem i akcentuje dynamiczne, otwarte układy kompozycyjne. CONSTANTIN BRANCUSI Constantin Brancusi, Pocałunek, 1907 Constantine Brancusi, Śpiąca Muza, 1909-1912 Constantine Brancusi, Maiasta, 1911 Constantine Brancusi, Mademoiselle Pogany, 1912 Constantine Brancusi, Męski Tors, 1912 Constantine Brancusi, Rzeźba dla niewidomych, 1916 Constantine Brancusi, Princess X, 1916 Pracownia Constantina Brancusi, z prawej strony różne wersje Niekończącej się kolumny, 1920 Constantin Brancusi, Ptak w przestrzeni, 1927 GASTON LACHAISE Gaston Lachaise, Unosząca się figura, 1927, brąz, National Gallery of Australia Julio Gonzalez, Stojąca kobieta, UCLA, 1932 HENRY MOORE Henry Moore, West Wind, 1928 (pierwsza praca Moore'a) Henry Moore, Odpoczywająca, 1929, Leeds Museums and Galleries Henry Moore, Matka i dziecko, 1931 Henry Moore, Rodzina, 1950, brąz, Barclay School, Stevenage, Hertfordshire, England Henry Moore, Odpoczywająca, 195, Fitzwilliam Museum, Cambridge Henry Moore, Odpoczywające nr 5, 1963-64, brąz, Kenwood House, London Henry Moore, Wielka Leżąca, brąz, 1957, Neue Pinakothek, München Henry Moore, Three piece sculpture vertebrae ,1968-1969 Henry Moore, Kew Gardens, London Henry Moore, Henry Moore, 1961 Henry Moore, Jajko BARBARA HEPWORTH Barbara Hepworth, Rodzina Człowiecza, brąz, 1970 Barbara Hepworth, Sphere with Inner Form, 1963, Kröller-Müller Museum, Otterlo, the Netherlands Barbara Hepworth, Winged Figure, 1963, Oxford Street, London Barbara Hepworth, River, 1964 Barbara Hepworth, Figure for Lanscape, 1960 JOHN SAFER Dancer and the dance Before the Wind, 1987 Ode to Joy, 2003 Golden Horn, 1983 Leading Edge, 1989, Bank of America, Norfolk, Virginia HENRI MATISSE Henri Matisse, Plecy III, 1916–1917 Henri Matisse, Small Thin Torso, 1929 Henri Matisse, The Serpentine, 1909 Henri Matisse, Reclining Nude, II, 1927, Met Henri Matisse, Plecy I, 1908-09; Plecy II, 1913; Placy III, 1916; Plecy IV, 1931; Museum of Modern Art Henri Matisse, WILHELM LEHMBRUCK Wilhelm Lehmbruck, Portret pana F., 1913 Wilhelm Lehmbruck, Siedzący chłopiec, 1916-17 Wilhelm Lehmbruck, Modlitwa, 1918 Wilhelm Lehmbruck, Torso, 1919 JACOB EPSTEIN Jacob Epstein, Adam Torso w metalu Angel-torso, 1923/1961, KMM Sculpturepark/Netherlands JACQUES LIPCHITZ Jacques Lipchitz, Matka i dziecko, 1930, Honolulu Academy of Arts Jacques Lipchitz, Narodziny Muz, brąz, 1944-1950, Massachusetts Institute of Technology Jacques Lipchitz, Matka i dziecko 2, 1941-45, Israel Museum, Jerusalem Jacques Lipchitz, Radość życia, 1927, Israel Museum w Jerusalem Jacques Lipchitz, Para, 1928/9, KMM Sculpturepark, Holandia ALBERTO GIACOMETTI Alberto Giacometti, Pies, 1951 Alberto Giacometti, Trois hommes qui marchent, 1948 Alberto Giacometti Alberto Giacometti, Idący, 1948 Alberto Giacometti, PABLO SERRANO Pablo Serrano, Pieta LEONARD BASKIN Isaac, 1973, Honolulu Academy of Arts Holocaust MANUEL NERI Remaking of Mary Julia No. 1, 1981 Squatting Woman, 1981-82 Marble 1983 Bull Jumper 1980 La Palestra No. 5 1988 Standing figure, 2004 PAUL THEK Paul Thek, RINGO, 1967 Paul Thek, TAR BABY, 1975-76 PABLO PICASSO UMBERTO BOCCIONI Umberto Boccioni, Rozwinięcie butelki w przestrzeni, brąz, 1913, Metropolitan Museum of Art Umberto Boccioni, Dynamizm konia, 1914-15 Umberto Boccioni, Unique Forms of Continuity in Space, brąz, 1913, Museum of Modern Art MARCEL DUCHAMP Marcel Duchamp, Koło rowerowe, 1913 Marcel Duchamp, Suszarka, 1916 Marcel Duchamp, Fontanna, 1917 JULIO GONZÁLEZ Julio Gonzalez, Kaktus Julio Gonzalez, Atlas Julio Gonzalez, Dłowa, 1935, Żelazo w ogniu DAVID SMITH David Smith, Cubi VI, 1963, Israel Museum, Jerozolima David Smith, Ancient Household, 1945, brąz, Hirshhorn Museum and Sculpture Garden David Smith, Bankiet, 1951, Kykuit JOEL SHAPIRO Untitled, 1990, Museum of Fine Arts, Houston VLADIMIR TATLIN Władimir Tatlin, Pomnik III Międzynarodówki NAUM GABO Naum Gabo, Głowa konstruktywistyczna nr 2, 1916, Nasher Sculpture Center, Dallas Naum Gabo, Konstrukcja nr 1 Naum Gabo, Konstrukcja linearna Naum Gabo, Revolving Torsion Fountain KATARZYNA KOBRO Katarzyna Kobro, Kompozycja wisząca, 1921, Muzeum Sztuki w Łodzi Katarzyna Kobro, Rzeźba abstrakcyjna, 1924, Muzeum Sztuki w Łodzi Katarzyna Kobro, Rzeźba abstrakcyjna 3, 1924, Muzeum Sztuki w Łodzi Katarzyna Kobro, Kompozycja przestrzenna, 1928, Muzeum Sztuki w Łodzi Katarzyna Kobro, Kompozycja przestrzenna 4, 1929, Muzeum Sztuki w Łodzi Katarzyna Kobro, Kompozycja przestrzenna 4, 1929, Muzeum Sztuki w Łodzi Katarzyna Kobro, Akt, 1948 Katarzyna Kobro, Akt dziewczęcy, 1948 RICHARD LIPPOLD Ad Astra, Smithsonian National Air and Space Museum Bird of Paradise #3 KENNETH SNELSON Tensegrity Needle Tower, 1968, Hirshhorn Museum and Sculpture Garden, Washington Easy, 1971 Śpiący Smok Śnieg HANS ARP Hans Arp, Cloud Shepherd, 1953, Ciudad Universitaria de Caracas Hans Arp, Bewegtes Tanzgeschmeide, 1960/70 Hans Arp, Ewokacja formy:Człowiek, Światło, Widmo, 1950 Hans Arp, Rzeźba klayczna, 1960 Hans Arp, Shirt Front and Fork, 1922, National Gallery of Art Hans Arp, Gwiazda MAX ERNST Max Ernst, Hirschhorn Max Ernst, The King Playing with the Queen Max Ernst, Habakuk 4/6, 1934 Max Ernst, Fontanna JOAN MIRÓ Joan Miro, Dona i Ocell, 1982, Barcelona Joan Miro, Pájaro lunar, 1966, Reina Sofia Museum, Madrid Joan Miro, Ne touchez pas à la hache Joan Miro, Grand Maternite, San Francisco Joan Miro, Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía de Madrid Joan Miro, La caricia de un pájaro, Fundación Miró de Barcelona. Joan Miro, Personnage gothique, Park of Miro in Palma SALVADOR DALI Salvador Dali, Nobility of Time Salvador Dali, W hołdzie Terpsychorze Salvador Dali, Słoń przestrzenny Salvador Dali, Anioł surrealistyczny Salvador Dali, Słoń triumfalny JEAN DUBUFFET Jean Dubuffet, Hourloupe cycle, 1962 Jean Dubuffet, Monument with standing beast WILLEM DE KOONING Willem De Kooning, 1969 Willem De Kooning, Clamdigger, 1972 Willem De Kooning, Hostessa, 1973 Willem De Kooning, Kobieta na ławce, 1972 Willem De Kooning, Kobieta, Totterdam ALEXANDER CALDER Czerwony koń, 1968 Człowiek LOUISE NEVELSON Black Zag K, Leonard Hutton Galleries Night Presence II, 1976, San Diego Museum of Art ISAMU NOGUCHI Noguchi, Sześcian LOUISE BOURGEOIS Maman, Bilbao JEAN TINGUELY EOS XII, 1967 Variations 'Le Cyclop-La Tête' 1970 Interactive 1925 Hipopotam 1991 Heureka Zurich JAMES ROSATI Bust of Paul Johannes Tillich, New Harmony, Indiana Untitled (Three Forms), 1975-1976, Honolulu Academy of Arts Ideogram, 1967 Lippincott EDUARDO CHILLIDA Bundeskanzleramt, 2000, Berlin Eulogy to the Horizon, Gijón, Spain Wind Comb JOHN ANGUS CHAMBERLAIN Waumandie Gate, 1958 Red Ryder 1964 W Gate CLEMENT MEADMORE Curl, 1968 Dervish, 1972, Currier Museum of Art, Manchester, NH MARK DI SUVERO Aurora, National Gallery of Art Sculpture GardenThe Calling New Star Calling FRANK STELLA On The Roof Memantra, Metropolitan Museum of Art, New York Grupa Laokoona, 1995, Newburgh VIERA MUCHINA Viera Muchina, Robotnik i Kołchoźnica Viera Muchina, Obfitość plonów Pomnik w Charkowie Dolezal, Spawacz Dekoracja mostu w Zaliasis, Litwa Dekoracja teatru w Xian, Chiny Rodzina, Wrutki Słowacja (?) Fryz w Longhua Park w Szanghaju Mauzoleum Mao Tse Tunga Alegoria "Plon", Moskwa Pomnik w Radudze ARNO BREKER Arno Breker, Zwycięzca, 1939 Arno Breker, Eos, 1939 Arno Breker, Partia, 1942 Eberhanrd Encke, Rzeźby uliczne na Olimpiadzie w Berlinie, 1935 JOSEF THORAK Josef Thorak, Praca, 1928 Josef Thorak, Sąd Parysa Josef Thorak, Dom, 1928 Josef Thorak, Prometeusz

Większość z nas dobrze zna swoją rodzinę. Czasem jednak marzymy o tym, by naszym przodkiem był ktoś sławny i znany. Odkrywamy w sobie nowe cechy i zdolności. Niektóre z nich pasują do dobrze znanych postaci historycznych! Kto mógłby być waszym przodkiem? Na przygotowaliśmy specjalny quiz, który z pewnością przypadnie wam do gustu! Osoby, które zapisały się na kartach historii są niezwykłe pod każdym względem. Miały zdolności przywódcze, potrafiły zaskakiwać, posiadały ogromną wiedzę i tworzyły wybitne dzieła i wynalazki. Kto z nas nie chciałby być podobnym do jednego z nich? Teraz możecie sprawdzić, jaka postać historyczna mogłaby być waszym przodkiem! Zobacz też: Netta jako modelka w stroju kąpielowym. Zwyciężczyni Eurowizji pokazała bardzo dużo! Quiz - która postać historyczna jest Twoim przodkiem? Kto ze znanych postaci historycznych mógłby być Twoim przodkiem? Sprawdź już teraz! Wystarczy odpowiedzieć na kilka prostych pytań!

rola (postać grana przez aktora) = part , pt (skrót) +1 znaczenie potwór (bajkowa lub wyobrażona postać) = monster ikona (znana postać) = icon , także: eicon przestarzale troll (postać baśniowa) = troll Saul (postać biblijna) = Saul akt (obraz, zdjęcie lub rzeźba przedstawiająca nagą postać) = nude Łazarz (postać biblijna) = Lazarus postój = stop +3 znaczenia golem (postać baśniowa) = golem bot (postać zaprogramowana w celu imitacji innego człowieka, np. w internecie, w grach komputerowych) = bot Abel (postać biblijna, syn Adama i Ewy) = Abel Orion (postać z mitologii greckiej) = Orion Achilles (postać z mitologii greckiej) = Achilles Brytania (postać kobieca symbolizująca Wielką Brytanię) = Britannia dekoder (program zmieniający zakodowane dane na postać pierwotną) = decoder Ryjek (postać z "Muminków") = Sniff przetwornik (urządzenie zamieniające jedną postać energii na inną) = transducer główna postać = main character , lead character Argos (postać z mitologii greckiej) = Argus półbóg (postać mityczna) = demigod postać rysunkowa = cartoon character Agamemnon (postać z mitów greckich) = Agamemnon postać historyczna = historical figure postać matki = mother figure , motherly figure Minotaur (postać z mitologii greckiej) = Minotaur znana postać = personage Adonis (postać z mitologii greckiej) = Adonis

Marmurowa rzeźba z 190r.p.n.e, będąca prawdopodobnie symbolem zwycięstw odniesionych przez Rodojczyków nad Antiochem III, przedstawiająca Nike (Okres Hellenistyczny) 17. Marmurowa Rzezba z 2W.p.n.e autorstwa Beotosa z Chalkedonu, wykonana dla swiatyni Ateny w Lindos (Okres Hellenistyczny) Jesteś tutajStrona główna » Rzeźba przedstawiająca górną część postaci Rzeźba jest ikonicznym symbolem sztuki nowoczesnej i stała się popularnym miejscem dla turystów i mieszkańców miasta. "Bramy piekieł" autorstwa Auguste’a Rodina (1880-1917) to rzeźba przedstawiająca sceny z Pieśni o Rolandzie. Rzeźba jest ogromna i zawiera ponad 200 postaci, reprezentujących różne grzechy i kary piekła.

Poniżej znaj­duje się li­sta wszys­tkich zna­lezio­nych ha­seł krzy­żów­ko­wych pa­su­ją­cych do szu­ka­nego przez Cie­bie opisu. STATUA; rzeźba przedstawiająca postać ludzką (na 5 lit.) Sprawdź również inne opisy ha­sła: PRADO znane madryckie muzeum (na 5 lit.) Zobacz też inne ha­sła do krzy­żó­wek po­do­bne kon­teks­to­wo do szu­ka­ne­go przez Cie­bie opisu: "STATUA; RZEŹBA PRZEDSTAWIAJĄCA POSTAĆ LUDZKĄ". Zna­leź­liśmy ich w su­mie: 365 KANEFORA, NIT, RZEŹBA, AKTYNA F, RESOR, KOPYTO DREWNIANE, HENOCH, BOHATER LIRYCZNY, NITRONATRYT, DON KISZOT, BOREWICZ, ORANT, SOWIZDRZAŁ, TRZECI PLAN, RZEŹBA, DETEKTOR PROMIENIOWANIA ELEKTROMAGNETYCZNEGO, PUBLIKACJA ENCYKLOPEDYCZNA, CHOROBA BINSWANGERA, PAJAC, SŁUP, ALT, POCISK ARTYLERYJSKI, ALEGORIA, FIGURA, IZOCHORA, KONIUNKCJA, LUD, STATUA, CZADRA, KRAMER, PARSYZM, DON KICHOT, POTASZ, ZORRO, GRANULA, NACIECZENIE, KSZTAŁT, BABA-JĘDZA, RUT, PIASKOWY DZIADEK, ZUNIGA, ISTOTA FANTASTYCZNA, ANGINA PLAUTA-VINCENTA, AMAZONKA, USZATEK, GORĄCZKA KATAYAMA, FRAZA, GAWĘDA SARMACKA, PODRAŻNIENIE, AUTOPORTRET, POWIEŚĆ POLIFONICZNA, SZARPANKA, RZEŹBA STAROGLACJALNA, SUBRETKA, LINIE BEAU, PORTE-PAROLE, DAMASTES, DRUGI PLAN, ZIELENINA, HEROS, TIBIA, MAPA PRZEGLĄDOWA, IMAGO, RZEŹBA, GRZYWA FALI, POSTAĆ LITERACKA, CIAŁO LOTNE, KULTYSTA, NEOGOTYK, NANORURKA, MORESKA, RZEP, KAKADU, TYP, GRZEBIEŃ, BŁĘDNY OGNIK, TYLCZAK, ZMIENNOKSZTAŁTNY, TANK, HEROSTRATES, BENTO, O-BENZOCHINON, GRZYBEK, ACID WESTERN, POPYT, POSTAĆ, PROKRUST, NITRATYN, BABA JAGA, KENAR, ORZECH, MONOCUKIER, EZAW, SPOROZOIT, ELF, FAUST, ORANT, ROMBOŚCIAN, HALUCYNOZA ALKOHOLOWA, KROSOWNICA, FORMA, IKONOGRAFIA, DWUKWIAT, MANDORLA, DRGANIA SINUSOIDALNE, STRONA, LALKA, LASAGNE, SOWIZRZAŁ, SUBSTANCJALIZM, FIGURKA TANAGRYJSKA, CZARNY CHARAKTER, PROKRUSTES, MASZYNA, GIPS, NACZYNIAK KRWIONOŚNY WŁOŚNICZKOWY, MANDORLA, PTAK MIMETYCZNY, FORMULARZOWOŚĆ, RUMPOLOG, ROZBIERANKA, NAGRODA POCIESZENIA, OLA, TORANAGA, NACZYNIAK LIMFATYCZNY ZŁOŚLIWY, GNOJOWISKO, IZOKWANTA, FIGURA DZIOBOWA, UNDYNA, REZERWA, MOBIL, HORYZONT, OPRYSZCZKA NARZĄDÓW PŁCIOWYCH, PAJAC, KID, ANIOŁEK CHARLIEGO, BOSS, BOHATER NEGATYWNY, DEFOE, JEDNOCUKIER, HIOB, ESTYMACJA SEKWENCYJNA, TRUPIA GŁÓWKA, BECHER, MAKS, MORENA NIWALNA, PRAJEDNIA, ŁUSZCZYCA BRUDŹCOWA, PAJACYK, SEZAMEK, POSTAĆ, INSTRUMENT FINANSOWY, INKARNACJA, F-AKTYNA, DRGANIA HARMONICZNE, KAKADU, ORANT, FERETRON, POSĄG, STREFA KLIMATYCZNA, DM, RZEŹBA MŁODOGLACJALNA, ŁUSZCZYCA TYPU VON ZUMBUSCHA, AKTYNA G, NIERÓWNOŚĆ TRÓJKĄTA, MELUZYNA, DRZEWORYT, KIJANKA, DAJNA, RZEŹBA WYSOKOGÓRSKA, POKEMON, WAMPIREK, SHAPESHIFTER, MARMUR, CHRZESTNA, ZNAMIĘ BECKERA, ANTROPOCENTRYZM, OSOBA, WAMPIR, LALA, STATUA, WIRUS DENGI, MAPA TOPOGRAFICZNA, OBELISK, DODEKAEDR, ANTAGONISTA, STATUA, ŻYD WIECZNY TUŁACZ, ŚWIERZB NORWESKI, DYM, RZEŹBA GLACJALNA, MOTYW, KRASNOLUD, DAWID, LARWA, TEMPERA, JĘDZA, WOLTER, BARANEK WIELKANOCNY, WAMPIRZYCA, GWAREK, BOSCH, CZOPEK, PŁYNNOŚĆ, ZMIANA WSTECZNA, RZEŹBA ALPEJSKA, CHOCHOŁ, RESOR PIÓROWY, GAWĘDA SZLACHECKA, CHARAKTER, SKRÓT, WYŚWIETLACZ, PIŁA, LASAGNA, POSTAĆ, WIEDŹMIN, SZWARCCHARAKTER, RZEŹBA, MARTWIAK, KOZETA, GORĄCZKA PONTIAC, GRANITA, ŁUSZCZYCA KROSTKOWA DŁONI I PODESZW, ŻELATYNA, HEROSTRATOS, PÓŁAKT, FIGURA, ZUPA, WOLANT, PROGRAMOWANIE LINIOWE, KANE, TORS, ELEMENT TOCZNY, SAGA, AEROZOL, CYKL FIGURALNY, KOKON, DIAFRAGMA, CZARNOKSIĘŻNIK, BARABAS, MASZKARA, OSOBA, PÓŁBÓG, ROMBOEDR, SIARCZAN GLUKOZAMINY, LAZANIE, SATYR, KOCIOŁEK SKALNY, ERYTRODERMIA ŁUSZCZYCOWA, SMERFETKA, BŁONICA NOSA, ROLA, BOHATER, CHOROBA BOWENA, G-AKTYNA, NACZYNIAK ZŁOŚLIWY, CHOROBA HISA-WERNERA, POTAŻ, WRÓŻKA, KOFAKTOR, BACCIARELLI, WYWÓD GENEALOGICZNY, PAJACYK, TASIEMCE, OBŁONIAK ZŁOŚLIWY, 1,2-BENZOCHINON, BORUTA, DRAMAT SATYROWY, LAZANIA, NIGIRI, POLYPEMON, ZUPINA, KLARA, NACIEK, ZWÓJ, BOURBON, NACZYNIAK NIEZŁOŚLIWY LIMFATYCZNY, PŁYTA GIPSOWO-KARTONOWA, WZÓR PRZEMYSŁOWY, ZGREDEK, CZWARTACZKA, PROTAGONISTA, RZEŹBA, MOBIL, LARWA, SZOPKA KRAKOWSKA, HAMLET, DIABEŁEK, BABA JĘDZA, LISZAJ RUMIENIOWATY, ZAŚNIAD GRONIASTY, OGNIWO SUCHE, PRADO, NARRACJA HISTORYCZNA, BLENDA SMOLISTA, KRYTERIUM STEROWANIA, MAPA SYNOPTYCZNA, TEOLOGIA SYSTEMATYCZNA, SZTUFADA, PRADO. Ze względu na bar­dzo du­żą ilość róż­nych pa­su­ją­cych ha­seł z na­sze­go sło­wni­ka: 365 - ogra­ni­czy­liśmy ich wy­świe­tla­nie do pier­wszych 300! nie pasuje? Szukaj po haśle Poniżej wpisz odga­dnię­te już li­te­ry - w miej­sce bra­ku­ją­cych li­ter, wpisz myśl­nik lub pod­kreśl­nik (czyli - lub _ ). Po wci­śnię­ciu przy­ci­sku "SZUKAJ HASŁA" wy­świe­tli­my wszys­tkie sło­wa, wy­ra­zy, wy­ra­że­nia i ha­sła pa­su­ją­ce do po­da­nych przez Cie­bie li­ter. Im wię­cej li­ter po­dasz, tym do­kła­dniej­sze bę­dzie wy­szu­ki­wa­nie. Je­że­li w dłu­gim wy­ra­zie po­dasz ma­łą ilość od­ga­dnię­tych li­ter, mo­żesz otrzy­mać ogro­mnie du­żą ilość pa­su­ją­cych wy­ni­ków! się nie zgadza? Szukaj dalej Poniżej wpisz opis po­da­ny w krzy­żów­ce dla ha­sła, któ­re­go nie mo­żesz od­gad­nąć. Po wci­śnię­ciu przy­ci­sku "SZUKAJ HASŁA" wy­świe­tli­my wszys­tkie sło­wa, wy­ra­zy, wy­ra­że­nia i ha­sła pa­su­ją­ce do po­da­nego przez Cie­bie opi­su. Postaraj się przepisać opis dokładnie tak jak w krzyżówce! Hasło do krzyżówek - podsumowanie Najlepiej pasującym hasłem do krzyżówki dla opisu: STATUA; rzeźba przedstawiająca postać ludzką, jest: Hasło krzyżówkowe do opisu: STATUA; RZEŹBA PRZEDSTAWIAJĄCA POSTAĆ LUDZKĄ to: HasłoOpis hasła w krzyżówce PRADO, STATUA; rzeźba przedstawiająca postać ludzką (na 5 lit.) Definicje krzyżówkowe PRADO STATUA; rzeźba przedstawiająca postać ludzką (na 5 lit.). Oprócz STATUA; RZEŹBA PRZEDSTAWIAJĄCA POSTAĆ LUDZKĄ inni sprawdzali również: kropla tłuszczu na powierzchni innego płynu , tkanina jedwabna o splocie skośnym , sędzia sportowy, piłkarski , organiczny związek chemiczny z grupy kwasów dikarboksylowych o właściwościach drażniących skórę i błony śluzowe , francuska potrawa z mięsa, drobiu, dziczyzny, ryby lub warzyw, pokrajanych na regularnej wielkości kawałki i uduszonych w wywarze rybnym, warzywnym lub mięsnym, niekiedy w zagęszczonym zasmażką sosie, zwykle przyprawionych ziołami lub korzeniami , Qantassaurus - rodzaj roślinożernego dinozaura żyjący w okresie wczesnej kredy (110-100 mln lat temu) na terenach Australii; długość ciała 1,8 m, wysokość 0,6 m, ciężar 40 kg , płaskie, okrągłe nakrycie głowy bez daszka, beret baskijski , podgromada owadów o prymitywnej budowie: brak skrzydeł, szczątkowe odnóże , człowiek, który ma wąsy , żart. o pięknym mężczyźnie , młoda krowa (samica krowy) , wyrób ze srebra lub z domieszką srebra

This is a four figure number. (To jest czterocyfrowy numer.) Write the amount down in figures. (Zapisz sumę w cyfrach.) synonim: digit. kwota, liczba (pieniędzy) [policzalny] The estimated figure will be 100 million dollars. (Szacowany koszt będzie wynosił 100 milionów dolarów.) It's just a rough estimate. w opracowaniu... PREHISTORIA PIERWSZE CYWILIZACJE GRECJA ARCHAICZNA GRECJA KLASYCZNA GRECJA HELLENISTYCZNA ETRUSKOWIE RZYM SUMER/AKAD BABILON/ASYRIA EGIPT CYKLADY MYKENY KRETA Polimedes Cheramyes Antenor Bryaksis Kresilas Myron Fidiasz Hageladas Hegias Mikon Poliklet Kalamis Pajonius Kefizodot Starszy Praksyteles Timoteos Skopas Lizyp Eufranor Leochares Kefizodot Młodszy Eutychides z Sykionu Archelaos z Priene Chares z Lindos Damofon z Messeny Doidalses Boetos z Chalkedonu Agesandros Apollonios z Tralles Tauriskos z Tralles Agasias z Efezu Apollonios z Ate WCZESNE ŚREDNIOWIECZE ROMANIZM GOTYK RENESANS MANIERYZM BAROK WCZESNE CHRZEŚCIJAŃSTWO BIZANCJUM RZEŹBA INSULARNA RZEŹBA PRZEDROMAŃSKA Nicola Pisano Giovanni Pisano Andrea Pisano Niccolò di Piero Lamberti Jacopo della Quercia Wit Stwosz Lorenzo Ghiberti Donatello Domenico Gagini Francesco Laurana Tullio Lombardo Antonio Lombardo Andrea del Verocchio Tilman Riemenschneider Antonello Gagini Michał Anioł Alfonso Lombardi Benvenuto Cellini Leone Leoni Giambologna Chiarissimo Fancelli Juan de Mesa Juan Montañés Francesco Mochi Alessandro Algardi Gian Lorenzo Bernini Giuliano Finelli Giacomo Fancelli Giacomo Ponsonelli Pierre-Étienne Monnot Camillo Rusconi Andreas Schlüter ROKOKO KLASYCYZM AKADEMIZM ANTYAKADEMIZM IMPRESJONIZM SYMBOLIZM Robert Le Lorrain Bernardino Cametti Giovanni Baratta Agostino Cornacchini John Michael Rysbrack Edmé Bouchardon Louis-François Roubillac Peter Anton von Verschaffelt Étienne Maurice Falconet Ignaz Günther Aleijadinho Claude Michel (Clodion) Jean-Antoine Houdon Antonio Canova Johann Schadow Bertel Thorvaldsen François Rude Antoine-Louis Barye Jean-Baptiste Carpeaux Pierre Louis Rouillard Frederic Leighton Auguste Rodin Camille Claudel Medardo Rosso Louis-Ernest Barrias Wacław Szymanowski Antoine Bourdelle Konstanty Laszczka Paolo Troubetzkoy Xawery Dunikowski Bolesław Biegas NOWOCZESNY KLASYCYZM SYNTETYZM EKSPRESJONIZM FIGURATYWNY KUBIZM FUTURYZM DADAIZM François Pompon Aristide Maillol Joseph Bernard Rik Wouters Gustav Vigeland Ernst Barlach Xawery Dunikowski Libero Andreotti Georg Kolbe Charles Despiau Carl Milles Anna Huntington Edward McCartan Wilhelm Lehmbruck Jose De Creeft Howard Manship William Zorach Arturo Martini Giacomo Manzù Venanzo Crocetti Constantin Brâncuşi Gaston Lachaise Henry Moore Barbara Hepworth John Safer Henri Matisse Wilhelm Lehmbruck Jean Dubuffet Jacob Epstein Jacques Lipchitz Alberto Giacometti Pablo Serrano Leonard Baskin Manuel Neri Paul Thek Pablo Picasso Julio González David Smith Joel Shapiro Umberto Boccioni Marcel Duchamp Hans Arp Max Ernst KONSTRUKTYWIZM NEOPLASTYCYZM SURREALIZM SOCREALIZM EKSPRESJONIZM ABSTRAKCJONISTYCZNY POP-ART Vladimir Tatlin Naum Gabo Katarzyna Kobro Richard Lippold Kenneth Snelson Joan Miró Salvador Dali Wiera Muchina Arno Breker Josef Thorak Willem De Kooning Alexander Calder Louise Nevelson Isamu Noguchi George Rickey Louise Bourgeois Jean Tinguely James Rosati Eduardo Chillida John Chamberlain Clement Meadmore Mark di Suvero Frank Stella Roy Lichtenstein Robert Rauschenberg Andy Warhol Claes Oldenburg Maria Sol Escobar MINIMALIZM POSTMINIMALIZM POWRÓT FIGURATYWIZMU FOTOREALIZM HIPERREALIZM ENVIRONMENT LAND ART Tony Smith Anne Truitt Ellsworth Kelly Giacomo Benevelli Arnaldo Pomodoro Donald Judd Robert Morris Dan Flavin Carl Andre Larry Bell Richard Serra David Smith Anthony Caro Sol LeWitt Eva Hesse Robert Graham Jackie Winsor Keith Sonnier Bruce Nauman George Segal Fernando Botero Robert Graham Duane Hanson John De Andrea Ron Mueck George Rickey Robert Irwin Christo Robert Smithson Michael Heizer LjaaY.

purtaw0gkr.pages.dev/2

purtaw0gkr.pages.dev/1

rzeźba przedstawiająca znaną postać historyczną